การย่อยสลายสารอนินทรีย์วัตถุ
ให้กลายเป็นอาหารพืช
การย่อยสลายสารอนินทรีย์วัตถุให้กลายเป็นอาหารพืช โดยตรงนั้นเป็นไปไม่ได้ เนื่องจากพืชไม่สามารถดูดซึมสารอนินทรีย์ในรูปแบบเดิมได้
สิ่งที่เกิดขึ้นจริงคือ:
สารอนินทรีย์วัตถุในดิน เช่น แร่ธาตุต่างๆ จะต้องผ่านกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางเคมีและชีวภาพเสียก่อน เพื่อให้อยู่ในรูปที่พืชสามารถดูดซึมไปใช้ได้
การย่อยสลายสารอนินทรีย์วัตถุให้กลายเป็นอาหารพืชนั้นแตกต่างจากการย่อยสลายสารอินทรีย์ เนื่องจากสารอนินทรีย์ (เช่น หิน แร่ธาตุ) ไม่สามารถถูกย่อยสลายโดยจุลินทรีย์ได้โดยตรง แต่ต้องผ่านกระบวนการทางกายภาพ เคมี และชีวภาพเพื่อปลดปล่อยแร่ธาตุให้พืชดูดซึมได้
กระบวนการเหล่านี้มีดังนี้:
1. การผุพังและการสลายตัวของแร่ธาตุ (Weathering and Mineralization):
แร่ธาตุต่างๆ ในดินจะค่อยๆ ผุพังและสลายตัวลงด้วยกระบวนการทางกายภาพ (เช่น การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ การกัดเซาะของน้ำและลม) และกระบวนการทางเคมี (เช่น การละลาย การเกิดปฏิกิริยากับน้ำและกรดต่างๆ ที่พืชและจุลินทรีย์ปล่อยออกมา)
กระบวนการเหล่านี้จะปลดปล่อยธาตุอาหารที่อยู่ในโครงสร้างของแร่ธาตุออกมาในรูปของ ไอออน ที่ละลายอยู่ในน้ำในดิน เช่น ไนเตรต (NO₃⁻), ฟอสเฟต (PO₄³⁻), โพแทสเซียมไอออน (K⁺), แคลเซียมไอออน (Ca²⁺), แมกนีเซียมไอออน (Mg²⁺) เป็นต้น
2. บทบาทของจุลินทรีย์ในดิน:
จุลินทรีย์ในดินมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการเปลี่ยนแปลงสารอนินทรีย์บางชนิดให้อยู่ในรูปที่พืชใช้ได้
กระบวนการไนตริฟิเคชัน (Nitrification): แบคทีเรียบางชนิดจะเปลี่ยนแอมโมเนียมไอออน (NH₄⁺) ซึ่งได้จากการย่อยสลายสารอินทรีย์ ให้กลายเป็นไนไตรต์ไอออน (NO₂⁻) และจากนั้นเปลี่ยนเป็นไนเตรตไอออน (NO₃⁻) ซึ่งเป็นรูปของไนโตรเจนที่พืชดูดซึมได้ดี
จุลินทรีย์บางชนิดยังสามารถช่วยในการละลายฟอสเฟตที่อยู่ในรูปที่ไม่ละลายน้ำ ให้กลายเป็นรูปที่พืชดูดซึมได้มากขึ้น
ดังนั้น แทนที่จะเป็นการย่อยสลายสารอนินทรีย์โดยตรงให้เป็นอาหารพืช กระบวนการที่เกิดขึ้นคือ:
สารอนินทรีย์จะถูก ปลดปล่อย ให้อยู่ในรูปของไอออนที่ละลายน้ำได้
จุลินทรีย์บางชนิดจะ เปลี่ยนแปลง รูปของธาตุอนินทรีย์ (เช่น ไนโตรเจน) ให้อยู่ในรูปที่พืชดูดซึมได้
พืชจะดูดซึมธาตุอาหารเหล่านี้ในรูปของไอออน ผ่านทางราก โดยมีกลไกการดูดซึมที่ซับซ้อน เช่น การแพร่ (Diffusion), การลำเลียงแบบมีตัวช่วย (Facilitated Diffusion) และการลำเลียงแบบใช้พลังงาน (Active Transport)
พืชไม่สามารถย่อยสลายสารอนินทรีย์โดยตรงให้เป็นอาหารได้ แต่จะดูดซึมธาตุอาหารที่ได้จากการผุพังและการเปลี่ยนแปลงทางเคมีและชีวภาพของสารอนินทรีย์ในรูปของไอออนที่ละลายอยู่ในดิน
PGS นครศรีธรรมราช
ศูนย์เรียนรู้ เครือข่ายเกษตรอินทรีย์ PGS นครศรีธรรมราช ขับเคลื่อนโดย สมาคมอาหารธรรมชาติยั่งยืน นครศรีธรรมราช
ที่อยู่ : ตำบลควนกลาง อำเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช
โทร : 0816577283
