ระบบนิเวศน์เกษตร (Agroecosystem) เป็นระบบที่รวมองค์ประกอบทางธรรมชาติและกิจกรรมทางการเกษตรเข้าด้วยกัน โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างความสมดุลระหว่างการผลิตอาหารกับการรักษาสิ่งแวดล้อม ระบบนี้เป็นส่วนสำคัญของระบบเกษตรกรรมยั่งยืน (Sustainable Agriculture) ซึ่งมุ่งเน้นการผลิตอาหารในระยะยาวโดยไม่ทำลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

องค์ประกอบของระบบนิเวศน์เกษตร
1. พืชและสัตว์: พืชผลทางการเกษตรและสัตว์เลี้ยงเป็นส่วนสำคัญของระบบนิเวศน์เกษตร
2. ดิน: ดินที่มีสุขภาพดีเป็นพื้นฐานสำคัญสำหรับการเจริญเติบโตของพืช
3. น้ำ: การจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพช่วยให้พืชได้รับน้ำเพียงพอ
4. อากาศ: คุณภาพอากาศที่ดีส่งผลต่อการเจริญเติบโตของพืชและสุขภาพสัตว์
5. จุลินทรีย์: จุลินทรีย์ในดินช่วยในการย่อยสลายสารอินทรีย์และเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน

หลักการของระบบนิเวศน์เกษตรในระบบเกษตรกรรมยั่งยืน
1. ความหลากหลายทางชีวภาพ: การปลูกพืชหลายชนิดและเลี้ยงสัตว์หลากหลายสายพันธุ์ช่วยลดความเสี่ยงจากโรคและศัตรูพืช
2. การหมุนเวียนทรัพยากร: การใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การหมุนเวียนสารอาหารในดินและการใช้น้ำอย่างประหยัด
3. การจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสาน: การใช้วิธีการควบคุมศัตรูพืชหลายวิธีร่วมกันเพื่อลดการใช้สารเคมี
4. การอนุรักษ์ดินและน้ำ: การใช้เทคนิคต่าง ๆ เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและการสูญเสียน้ำ
5. การปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ: การเลือกพืชและสัตว์ที่ทนทานต่อสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง

ประโยชน์ของระบบนิเวศน์เกษตร
1. ความยั่งยืน: ช่วยให้การเกษตรสามารถดำเนินการได้ในระยะยาวโดยไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม
2. ความมั่นคงทางอาหาร: เพิ่มความมั่นคงทางอาหารโดยการผลิตอาหารที่หลากหลายและมีคุณภาพ
3. สุขภาพที่ดี: ลดการใช้สารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพของเกษตรกรและผู้บริโภค
4. เศรษฐกิจที่มั่นคง: ลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกร

ตัวอย่างการปฏิบัติในระบบนิเวศน์เกษตร
1. การปลูกพืชหมุนเวียน: เปลี่ยนชนิดพืชที่ปลูกในแต่ละฤดูกาลเพื่อรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดิน
2. การปลูกพืชคลุมดิน: ปลูกพืชคลุมดินเพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและเพิ่มความชื้นในดิน
3. การเลี้ยงสัตว์แบบผสมผสาน: เลี้ยงสัตว์ควบคู่กับการปลูกพืชเพื่อใช้ประโยชน์จากมูลสัตว์เป็นปุ๋ย
4. การใช้น้ำอย่างมีประสิทธิภาพ: ใช้ระบบน้ำหยดหรือระบบน้ำพุ่งเพื่อลดการสูญเสียน้ำ

ระบบนิเวศน์เกษตรในระบบเกษตรกรรมยั่งยืนจึงเป็นแนวทางที่สำคัญในการสร้างความสมดุลระหว่างการผลิตอาหารและการรักษาสิ่งแวดล้อม เพื่อให้การเกษตรสามารถดำเนินการได้อย่างยั่งยืนและเป็นมิตรกับธรรมชาติ

ที่มา :
ภาพประกอบ Facebook :  นิเวศเกษตร Biodiversity and Agroecology